Nederlands: Wetenschap heeft grotendeels gelijk

Naar aanleiding van een ongewoon opiniestuk in Trouw, werd onderstaande reactie aan die krant aangeboden, die het weigerde; vervolgens aangeboden aan de NRC en het Parool die het eveneens weigerden.

-------------------------------------------------

Wetenschap heeft grotendeels gelijk

In Dagblad Trouw verscheen op 27/6 een alarmerend opiniestuk: ‘Wetenschap moet kritisch blijven’, over de dreiging van politisering van de universiteit, waarbij in het maatschappelijke debat wetenschappelijke uitkomsten als geloofsdogma worden gezien.

“Het idee dat ‘de wetenschap heeft gesproken’ over zaken als corona, klimaat en kolonialisme belemmert de academische vrijheid, waarschuwen vijf academici van Docentencollectief.” Dit suggereert dat academische vrijheid en wetenschappelijke consensus aan elkaar tegenstrijdig zouden zijn.

Het artikel zoomt in op een subtiele nuance m.b.t. consensussen, waarbij de vraag rijst of zo’n benadering niet juist de twijfel aan de realiteitswaarde van de wetenschappelijke uitkomsten voedt.

Wanneer wordt een wetenschappelijke uitkomst, die steeds weer proefondervindelijk wordt bevestigd, een ‘geloofsartikel’, m.a.w. een kwestie van geloof (in de zin van: religie) en niet van de observatie en vaststelling van een concrete realiteit?

Wordt de wet van de zwaartekracht zoals door Newton geformuleerd en sindsdien als een feit geaccepteerd en bevestigd, ondermijnd door de recente ontdekkingen m.b.t. variaties van de zwaartekracht op kosmische schaal? Dat is een aanvulling van de realiteit, en niet een ontkrachting van de wet van de zwaartekracht.

“Aan de Nederlandse universiteiten gelden deze vijf stellingnames steeds minder als te bekritiseren ­wetenschappelijke hypothesen. Ze worden meer en meer beschouwd als rotsvaste geloofswaarheden.” Welke zijn die?

Klimaat. De mens is door de verbranding van fossiele brandstoffen hoofdverantwoordelijk voor een uiterst gevaarlijke opwarming van de aarde en heeft de mogelijkheid en de morele plicht deze opwarming te beperken.

Corona. Het coronavirus was aanvankelijk een zeer dodelijk, ­pandemisch virus dat op effectieve en veilige wijze is bestreden door contactbeperkende maatregelen en door de massale toediening van mRNA-vaccins.

Gender. Genderdiversiteit is een zeer belangrijke, intrinsieke waarde die actief moet worden bevorderd.

Kolonialisme. Westerse landen moeten rekenschap afleggen voor het feit dat zij hun welvaart deels danken aan de door racisme en su­perioriteitsdenken gedreven uitbuiting van voormalige koloniën.

Supranationale organisaties. De EU, VN, NAVO, WHO het IMF et cetera bieden bescherming tegen het gevaar van nationalisme en ze zijn onmisbaar voor het verbreiden van vrede en welvaart in de wereld.

Deze ‘ideologische opvattingen’ zijn geen ideologie maar gewoon de breed geaccepteerde wetenschappelijke consensus, en een feitelijkheid die we kunnen vertrouwen. Wie dat niet kan accepteren, valt in de categorie van: ‘Ik weet dat u gelijk heeft, ik geloof het alleen niet’.

Door zulke vormen van consensus zó voor te stellen, worden dan feitelijkheden niet ondermijnd? Zo van: we weten dat de zwaartekracht zus en zo werkt, maar we moeten daar kritisch over blijven, want het kan evenzogoed later weer blijken dat Newton ongelijk had, we moeten het niet als een geloofsartikel zien.

Er is niks mis met het aannemen, in de kern, en in grote lijnen, van de geciteerde ‘rotsvaste geloofswaarheden’: het zijn geen geloofsartikelen maar door evidence ondersteunde wetenschappelijke uitkomsten. Om zulke uitkomsten neer te zetten als een kwestie van geloof, lijkt het juist alsof de geloofwaardigheid van de wetenschap als geheel wordt ondermijnd. De grote aantallen mensen in Nederland die geen oog hebben voor nuances en overal vol op het gas gaan om ‘tegenstanders’ te cancellen, zwart te maken, politieke grieven te projecteren op neutrale onderwerpen (zoals wetenschap en de universiteit), krijgen door zo’n artikel iets als de ‘blijde boodschap’ in de schoot geworpen.

Er is veel aan te merken op ‘de wetenschap’ waar die dogmatisch wordt, omdat die een gebied is van interne beweging en ontwikkeling. Maar als brede consensussen in de wetenschap, die niet meer speculatief zijn maar door evidence worden ondersteund, ‘ideologie’ worden genoemd, wordt het doel van genoemde academici – depolitisering van de universiteit / wetenschap – niet duidelijker maar onduidelijker. Zelfs als zou blijken dat de klimaatopwarming niet helemaal door de mensheid is veroorzaakt, doet dat niets af aan de bittere noodzaak tot grondige en drastische verandering van de moderne wereld in al haar geledingen en met name, in haar technologie. Door zoïets weg te zetten als ideologie, wordt zo’n noodzaak ondermijnd en draagt daarmee bij aan het probleem.